Twintig tot dertig miljard euro. Dat is naar schatting de schade die Nederlanders hebben geleden als gevolg van de zeven miljoen woekerpolissen die verzekeraars hen in de jaren negentig hebben verkocht. Zij sloten die polissen af om een vermogen op te bouwen – bijvoorbeeld voor een aanvullend pensioen, aflossing van de hypotheek of de opleiding van hun kinderen.

Woekerpolissen

Woekerpolissen zijn er in talloze varianten. Maar één essentieel element hebben ze allemaal gemeen: (te) hoge kosten, die bovendien niet inzichtelijk waren toen de klanten ze afsloten. Vandaar de naam. Provisies voor assurantietussenpersonen, beheer- en transactiekosten voor de beleggingen, en de kosten van de – soms onnodige – verzekering die er altijd in zit. Het is nu eenmaal een verzekerproduct.

Groei van je vermogen?

Hoge kosten hebben een verwoestende uitwerking op de groei van je vermogen. Een simpel rekenvoorbeeld kan dat duidelijk maken. Stel, je stopt ieder jaar duizend euro in een beleggingsproduct voor een aanvullend pensioen. De beheerkosten van het product zijn 0,75 procent per jaar. Die gaan eerst van je vermogen af. Over het restant behaal je ieder jaar 5 procent rendement. Dan gebeurt er dit:

Na het eerste jaar
Inleg: 1.000 – (0,0075 x 1.000) = 992,50 euro.
Resultaat: 992,50 + (0,05 x 992,50) = 1.042,13 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([1.042.13 / 1.000] – 1) x 100 = 4,21 procent.

Na het tweede jaar
Inleg: (1.000 + 1.042,13) – (0,0075 x [1.000 + 1.042,13]) = 2.026,81 euro.
Resultaat: 2.026,81 + (0,05 x 2.026,81) = 2.128,15 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([2.128,15 / 2.000] – 1) x 100 = 6,41 procent.

Na het derde jaar
Inleg: (1.000 + 2.128,15) – (0,0075 x [1.000 + 2.128,15]) = 3.104,69 euro.
Resultaat: 3.104,69 + (0,05 x 3.104,69) = 3.259,92 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([3.259,92 / 3.000] – 1) x 100 = 8,66 procent.

Met andere woorden: je aanvangsrendement van 5 procent wordt ieder jaar fors hoger. Deze hefboom heet ook wel het ‘rente op rente-effect’. Hij zorgt ervoor dat ook je kapitaal exponentieel toeneemt.

Hefboom

Hoe hoger de kosten, hoe slechter deze hefboom functioneert. Hij kan zelfs de andere kant op gaan werken. Woekerpolissen brengen kosten in rekening van 20 tot 30 procent van je kapitaal, zo rekende de Amsterdamse hoogleraar Arnoud Boot al in 1995 voor. Jaar in, jaar uit. Volgens de Stichting Woekerpolisproces zijn kosten van 40 procent geen uitzondering. Bij kosten van 20 procent, en gelijkblijvende jaarlijkse inleg en beleggingsrendement gebeurt er dit:

Na het eerste jaar
Inleg: 1.000 – (0,2 x 1.000) = 800 euro.
Resultaat: 800 + (0,05 x 800) = 840 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([840 / 1.000] – 1) x 100 = min 16 procent.

Na het tweede jaar
Inleg: (1.000 + 840) – (0,2 x [1.000 + 840]) = 1.472 euro
Resultaat: 1.472 + (0,05 x 1.472) = 1.545,60 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([1.545,60 / 2.000] – 1) x 100 = min 22,72 procent.

Na het derde jaar
Inleg: (1.000 + 1.545,60) – (0,2 x [1.000 + 1.545,60]) = 2.036,48 euro
Resultaat: 2.036,48 + (0,05 x 2.036,48) = 2.138,30 euro.
Rendement op je bruto inleg: ([2.138,30 / 3.000] – 1) x 100 = min 28,72 procent.

Met andere woorden: je aanvangsrendement van 5 procent slaat om in forse verliezen, die ook nog eens ieder jaar hoger worden.

Wat te doen met een woekerpolis

Misschien heb jij ook nog een woekerpolis liggen. Weggooien maar?

Dat zou zonde zijn. Ondanks de verliezen zit er namelijk wel geld in de polis – in het fictieve rekenvoorbeeld hierboven is dat 2.138,30 euro.

Wij hebben een beter idee: hevel hem over naar een product voor aanvullend pensioen. Dan levert-ie de komende jaren waarschijnlijk veel meer op. Hoe precies, leggen we hieronder uit.

Laat je de woekerpolis uitkeren, dan moet je daar in principe belasting over betalen. Dan lijd je een tweede keer verlies. Je kunt de belasting echter uitstellen tot na je pensioendatum door de uitkering te storten in een product voor aanvullend pensioen. Stortingen in zo’n product zijn vrijgesteld van belasting, tot maximaal je ‘jaarruimte’ – het maximale bedrag dat je per jaar belastingvrij mag investeren in een aanvullend pensioen. Belasting betaal je pas weer wanneer je pensioen begint te ontvangen.

Tegenwoordig zijn er tal van zulke producten te koop. Er zijn twee hoofdsmaken: banksparen of beleggen. En er zijn allerlei aanbieders: grootbanken als ABN AMRO, pensioenfondsen als APG en gespecialiseerde partijen als Bright, Brand New Day en sinds kort Binck Pensioen. Er zijn ook online rekenhulpen beschikbaar, die je helpen uitrekenen hoeveel vermogen je moet vergaren om vanaf je pensioendatum een bepaald inkomen te kunnen genieten. Een van de bekendste is Independer.

Je hebt dus keus te over. Al die producten rekenen veel lagere beheerkosten dan woekerpolissen. Voor zover ze beleggen, doen ze dat meestal ook beter dan die verzekeraar van je woekerpolis. Ze gebruiken goedkopere producten, zoals (index)fondsen en trackers, en ze spreiden je beleggingen breder over regio’s, sectoren en beleggingscategorieën, waardoor je minder kans loopt op grote verliezen als het beleggingsklimaat tegenzit – en dat doet het met enige regelmaat, dat is eigen aan beleggen.

Binck Pensioen

Ons product heet Binck Pensioen. Ook Binck Pensioen bouwt een vermogen op door je stortingen te beleggen. In aandelen, obligaties, grondstoffen, vastgoed en geldmarkten, breed gespreid over zoveel mogelijk titels en regio’s. Aan de hand van je zelfgekozen profiel, dat het beste past bij jouw leeftijd, financiële mogelijkheden en bereidheid om risico’s te nemen.

Bovendien past Binck die portefeuille geleidelijk aan naarmate je pensioendatum nadert. Steeds minder riskante, steeds meer relatief ‘veilige’ beleggingen. Want hoe dichter je bij uitkering komt, hoe minder je je een plotseling verlies kunt permitteren door een natuurramp, een oorlog of een beurskrach.

Met het vermogen dat je hebt opgebouwd in je Binck Pensioen kun je op je pensioendatum een pensioen kopen. Voordat je daarvoor kiest, moet je je twee specifieke risico’s goed realiseren. Deze gelden overigens voor alle producten die aanvullend pensioen opbouwen door te beleggen, niet alleen voor Binck Pensioen:

  1. Beleggen levert op de lange termijn hogere rendementen op dan sparen. Daar tegenover staat een hoger risico op tussentijdse verliezen, bijvoorbeeld door een beurskrach. Binck Pensioen probeert die verliezen zoveel mogelijk te beperken door verstandig te beleggen. Maar ook bij Binck Pensioen kan het eindkapitaal lager uitvallen dan je had verwacht als gevolg van beleggingsverliezen.
  2. Het kapitaal dat je belegt voor een aanvullend pensioen kun je in principe alleen daarvoor gebruiken, en niet eerder dan je zelfgekozen pensioendatum. Neem je het toch eerder op, en/of voor een ander doel, dan moet je over de uitkering inkomstenbelasting betalen, plus een boete van 20 procent over je kapitaal. Er zijn maar twee uitzonderingen waarvoor je je pensioenkapitaal eerder mag aanspreken: wanneer je arbeidsongeschikt wordt, en ten behoeve van je nabestaanden, wanneer je komt te overlijden vóór je pensioendatum.

Los van die twee specifieke risico’s kan een Binck Pensioen beduidend beter renderen dan je huidige woekerpolis. En wel hierom:

  1. Binck Pensioen brengt weinig kosten in rekening. Als je belegt volgens het profiel Defensief (minder risico op verlies, maar ook minder kans op rendement) rekent Binck Pensioen in het eerste jaar 0,67 procent van je opgebouwde vermogen. Voor het profiel Gebalanceerd is dat 0,75 procent, voor het profiel Offensief 0,83 procent. [Opmerking Joost: Deze percentages ontleen ik aan de Financiële Bijsluiters voor deze drie profielen. Daaruit blijkt echter ook nog iets anders: scherp oplopende kosten, in absolute zowel als in relatieve zin, naarmate de deelnemer in Binck Pensioen langer belegt en zijn kapitaal toeneemt. Bij Offensief zijn de kosten na tien jaar € 585 / € 12.000 = 4,88 procent, en na twintig jaar € 2.509 / € 24.000 = 10,45 procent. Klopt dit of maak ik een rekenfout? Dit moeten we wel even ophelderen.] En hoe lager de kosten, hoe beter je rendement.
  2. In je woekerpolis zit een verzekering verstopt, die vaak onnodig is en bijdraagt aan de hoge kosten. Het is nu eenmaal een verzekeringsproduct. In een Binck Pensioen niet. Al je ingelegde euro’s worden belegd.
  3. Binck Pensioen belegt evenwichtiger dan die verzekeraar van je woekerpolis. In goedkope indexfondsen, die op hun beurt beleggen in honderden zo niet duizenden verschillende titels. Breed gespreid over regio’s, sectoren en looptijden, zodat verlies in één of een paar van die domeinen geen dramatische gevolgen heeft voor jouw vermogen.

Afgezien van het resultaat heeft Binck Pensioen nog meer voordelen:

  1. De stand van je Binck Pensioen kun je van dag tot dag volgen via het fraai vormgegeven en gebruiksvriendelijke web-dashboard.
  2. Binck Pensioen is veel transparanter dan je woekerpolis. Als je eenmaal je ‘jaarruimte’ hebt ingevuld, dan houdt Binck verder bij of je teveel of te weinig stort. In beide gevallen krijg je automatisch een waarschuwing.
  3. Binck Pensioen is flexibeler dan je woekerpolis. Bij Binck kun je zelf de leeftijd kiezen waarop je met pensioen wilt gaan. Tot 72 – het levensjaar waarin je uiterlijk je vermogen moet omzetten in een pensioen.
  4. Bij Binck Pensioen kun je je zelfgekozen pensioenleeftijd naderhand altijd veranderen. Gewoon, via het dashboard. Gratis.
  5. Verander je je pensioenleeftijd, dan past Binck automatisch je beleggingen aan. Volautomatisch. Daar hoef je niets voor te doen.

Kortom, die woekerpolis kan alsnog een nuttige bijdrage leveren aan je pensioen, als je hem laat uitkeren en inbrengt in een Binck Pensioen. Voordat je die keuze maakt, verdient het altijd aanbeveling je belastingadviseur om raad te vragen. Is ook die positief, dan helpt Binck jou met de overstap. Lees hier hoe.

Dit is het derde artikel in de Maand van het Pensioen. De Maand van het Pensioen wordt mogelijk gemaakt door Binck Pensioenbeleggen: een slimme aanvulling op uw pensioen.